หินที่เกิดจากการเย็นตัวและตกผลึกของหินหนืด (magma) โดยสามารถจำแนกหินอัคนีตามการกำเนิดหินออกเป็น 2 ประเภทหลัก ได้แก่
Intrusive Rock or Plutonic Rock
- หินอัคนีแทรกซอน (intrusive igneous rock) เป็นหินที่เกิดจากการเย็นตัวของหินหนืด (magma) ภายใต้เปลือกโลก ซึ่งมีความแตกต่างของอุณหภูมิของหินหนืดกับสิ่งแวดล้อมไม่มาก มีการถ่ายโอนความร้อนจากหินหนืดไปสู่สิ่งแวดล้อมอย่างช้าๆ อุณหภูมิของหินหืดจึงค่อยๆลดลง ทำให้หินมีผลึกแร่ขนาดใหญ่และมีเนื้อหยาบ (phaneritic texture) สามารถมองเห็นผลึกแร่ได้ด้วยตาเปล่าหรือด้วยแว่นขยาย ตัวอย่างหินอัคนีแทรกซอน เช่น หินแกบโบร (gabbro) หินไดโอไรต์ (diorite) หินแกรนิต (granite)
Extrusive Rock or Volcanic Rock
- หินอัคนีพุ (extrusive igneous rock) เรียกอีกอย่างว่าหินภูเขาไฟ (volcanic rock) เป็นหินที่เกิดจากการเย็นตัวของแมกมาที่ผิวโลก เรียกว่า ลาวา (lava) ซึ่งมีความแตกต่างของอุณหภูมิของหินหนืดกับสิ่งแวดล้อมสูง ทำให้มีการถ่ายโอนความร้อนจากลาวาไปสู่สิ่งแวดล้อมอย่างรวดเร็ว อุณหภูมิของลาวาจึงลดลงอย่างรวดเร็ว เนื้อหินจึงที่ละเอียด (aphanitic texture) ผลึกมีขนาดเล็กจนไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า ตัวอย่างเช่น หินบะซอลต์ (basalt) หินแอนดีไซต์ (andesite) หินไรโอไลต์ (rhyolite) หินพัมมิซ (pumice)